Pleidooi voor Provençaals ‘wit’: ‘een aristocratische geur van opwaaiende zomerjurken’

zo 18 oktober 2020

Categorieën: , ,

Door Margôt van Slooten-Preng

Ik wil het opnemen voor de minderheid in de Provence: witte wijn. Aan discriminatie doe ik niet, op mijn proeftafels verschijnen alle kleuren van de regenboog, uit alle windstreken. Uiteraard zit er tijdens een verblijf in de Provence vaak rosé in mijn wijnglas. Dat ligt voor de hand, le roi Rosé regeert er. En toch knaagt dat aan het geweten van een vinoloog. Vandaar dat ik het nu wil opnemen voor die onderschatte ‘witte’ van de Provence.

Toch witte pareltjes gevonden
Onderschat? Het Provençaalse witte zusje staat cijfermatig in de schaduw van grote broer rosé die maar liefst 60% van de productie pakt. De middelste broer rood doet nog aardig mee met 30%. Slechts 10% van de productie is wit. Dat is niet veel, zo niet schrikbarend weinig. Een gevalletje in de schaduw van de schaduw staan. Ook om die reden bleek het dus knap lastig om witte pareltjes uit de Provence te selecteren.
Ik heb er hier drie uitverkoren. Tegelijkertijd dacht ik: misschien toch ook een beetje ‘grensverleggend’ kijken? Ja, want ik wil eigenlijk ook vertellen over prachtige witte wijn van Corsica en de Hérault. Maar dat komt dan volgende week.

Heerlijk herfstig wit
En vanuit uw luie stoel bij de haard hoor ik u ook een beetje twijfelen: witte wijn in de herfst? Kan dat wel? Jawel, dat kan prima! Deze Provençaalse top 3 bevat geen slobbertoppers, het zijn alle drie prachtige spijsbegeleiders en serieus mooie wijnen. Drie witte wijnen waarin steeds een ander druivenras de hoofdrol speelt. Er is geen absolute nummer 1, alle drie wijnen zijn mij even lief. Dus delegeer ik deze taak: kies en oordeel zelf! En ook nog een adviesje: mocht de zon (óók in de minderheid deze maanden) onverwachts voor de deur staan, laat hem dan vooral niet binnen! Ontvang hem voor de verandering eens een keer buiten, in de gouden herfstzon, met een mooi glas Zuid-Frans wit! En voor de sfeer doe ik er zoals steeds een paar muziektips bij.

De zomer terug op tafel
De Provence heeft – net als de Bordeaux – een eigen classificatie voor wijnlandgoederen. In tegenstelling tot Bourgogne, Champagne en Elzas, waar men de wijngaarden classificeert en niet het domaine of château. In juli 1955 werd een aantal Provençaalse wijnbedrijven aangewezen als Cru Classé, gebaseerd op een evaluatie van hun geschiedenis, wijnbouw, kelderreputatie en de algehele kwaliteit van de wijngaard. Na latere herziening zijn er nu nog 18 over, waaronder Chateau Saint-Maur.
Dat is een van de toonaangevende wijnbedrijven van de Provence. De wijngaarden van Saint-Maur liggen in Cogolin, op zo’n 10 km van Saint-Tropez en ten westen van de vlakte die de uitlopers van het Massif des Maures verbindt met de zee, beschermd tegen de mistral en in de zomer tempert de Middellandse Zee de grote hitte. Excellente klimatologische omstandigheden voor gezond fruit aan de wijnstok.
blanc is een wijn van 100% rolle (vermentino). De kleur is prachtig: helder en schitterend lichtgoud. De geur is intens, verfijnd en complex. Extreem vrouwelijk zou je kunnen zeggen, voor zover er een definitie van vrouwelijk bestaat. Een aristocratische geur van opwaaiende zomerjurken: (acacia)bloesem, peer en witte perzik. Het rijpe fruit domineert in de smaak, met een vleug vanille van de houtopvoeding die een derde deel van de wijn kreeg. De eerste slok is soepel en fris, maar daaronder schuilt een elegante gelaagdheid. Genereuze wijn, perfect in balans. Een wijn die de zomer terug op tafel tovert, knipoogt naar de herfst en de winter minder koud maakt.
Ideaal bij: bouillabaisse, zalmtartaar of gegrilde coquilles. Kan ook heel goed bij blank vlees zoals kalfsvlees of varkensoesters. Of vegetarische gerechten met linzen, champignons en een Banon-kaasje.

Château Saint-Maur: www.chateausaintmaur.com
Muziek: Grimaud – Laurent Voulzy https://www.youtube.com/watch?v=Th5aFUQ6NZY

Daudet en een ‘déjeuner sur l’herbe’
Aan de voet van de Mont Ventoux, in Mormoiron, ligt Château Pesquié, met een ruim hart voor wijntoerisme. Zo kun je er wandelen door de wijngaarden, al of niet begeleid door een gids. Schrik niet, je hoeft niet door alle 72 hectares van het domein rond te sjouwen, er is ook romantische lunch, als een déjeuner sur l’herbe’.
De 18e-eeuwse Provençaalse bastide was ooit familiebezit van de schrijver Alphonse Daudet (1840 Nîmes-1897 Parijs). In 1970 werd het gekocht door de huidige familie en werd er nieuw leven geblazen in de wijngaarden. Een eeuwenoud terroir overigens, bij opgravingen zijn wijnkruiken gevonden die dateren uit ver voor de jaartelling.
Inmiddels is Château Pesquié uitgegroeid tot een grote, toonaangevende producent van de relatief jonge (1974) appellation Ventoux. De wijngaarden liggen in het koelste microklimaat van de Rhônevallei, aan de zonnige zuidkant van de Mont Ventoux. ’s Avonds stijgt de warme lucht op naar de Ventoux en daalt de koele lucht van de kenmerkende kale top naar de wijngaarden, die op zo’n 300-400 meter hoogte liggen. Samen met de vrij arme kalkbodem levert dit een terroir op voor een grote witte wijn: de Quintessence blanc.
Maar liefst 80% van deze blend bestaat uit roussanne. Een zeer aromatisch druivenras met een voldoende hoog zuurgehalte. Roussanne, haar naam is afkomstig van het rode blosje dat ze krijgt op haar schilgezichtje wanneer ze volrijp is, is geen gemakkelijke leerling. Een gevoelig meisje bovendien. Ze is vatbaar voor rottige ziektes en ze heeft ook geen zin om hard te werken: de wijnstok heeft weinig druiventrossen met kleine druiven die onregelmatig groeien. Om het evenwicht in de cuvéeklasje te bewaren, vult de wijnmaker deze aan met 20% clairette. En dat is lastige leerling nummer twee. Clairette is een beetje de zaalvulling van de klas. Ze blinkt niet uit, heeft weinig ambities en heeft veel aandacht nodig. Toch weet de wijnmaker deze twee leerlingen te verbinden in iets geweldigs. De druiven worden apart gevinifieerd en opgevoed om later samengevoegd te worden in een cuvée van grote elegantie.
Een complexe, aromatische geur van witte bloemen, exotisch fruit met een paar draadjes saffraan. In de mond ervaar je een mooi evenwicht tussen de frisheid van een jong meisje en de zachte ronde vormen van een rijpere vrouw. Een spannende en mysterieuze wijn: intens aromatisch met een pittig zoutige kruidigheid in de afdronk. Een wijn van grote en mythische klasse. De Ventoux stond erbij, keek ernaar en zag dat het goed was.
Ideaal bij: een truffelrisotto of gebakken tong. Vanwege de ronde vormen van de wijn past ook een gerecht als poulet à la crème. Kaas kan ook: type Saint Nectaire.

Château Pesquié, Mormoiron: www.chateaupesquie.com
Muziek: Mont Ventoux van Lorne Balfe https://www.youtube.com/watch?v=7RunKDiISmU

Een oude wijnpers, tonnelets en de druifluis
In de buurt van het idyllische dorp Ansouis, in de Luberon, ligt Château Turcan. Altijd kom ik min of meer bij toeval, onverwacht, ongepland of op een ‘verkeerde’ dag in Ansouis terecht. Het kasteel moet prachtig zijn, maar het is mij nog altijd niet gelukt om het te bezoeken. Op een van die dagen vond ik bij toeval Château Turcan, dat wél de toegangspoort had open staan. Ik wilde er graag een kijkje nemen, vooral omdat er in het Château een zeer bijzonder museum is dat een bijzondere collectie wijnbouwartikelen herbergt, het Musée des arts et des metiers du vin. Ik verwachtte opgestapelde afgeschreven wijnvaten en een paar oude klompen.
Die verwachting moest ik achteraf positief bijstellen. Dit museum heeft namelijk een indrukwekkend grote privécollectie (3000 objecten) van allerlei gereedschappen voor het bewerken van de wijnstok en de wijngaard. Een kleine greep uit de collectie van het museum: een oude wijnpers uit 1550 (de oudst bekende in Frankrijk), een bronzen filter (1820) en een imposante injectiespuit die als poging werd ingezet bij de bestrijding van de Phylloxera Vastatrix (de druifluis die rond 1860 de wijnstok bedreigde en bijna alle wijngaarden in Europa vernietigde). Erg indrukwekkend vond ik een gereconstrueerd laboratorium van een oenoloog, compleet met flacons, pipetten en microscopen. Het is er zalig ronddwalen en je te verplaatsen in de wijnbouw van onze voorouders. Bijzonder vond ik de verzameling eeuwenoud glaswerk en een collectie tonnelets, afkomstig uit het leger van Napoleon. De vrouwen (cantinières) in het leger verkochten voornamelijk alcohol aan de soldaten: brandy, eau de vie, bier en wijn. Hedendaagse vrouwen sjouwen met een waterflesje rond. De cantinière was onafscheidelijk van haar tonnelet, een houten tonnetje van ongeveer 4,5 liter.
Na afloop kwamen er een paar mooie wijnen op de proeftonnen in de receptieruimte. Genereus qua aantal en met veel aandacht voor de uitleg erbij werd alle tijd genomen voor een verkenning van het aanbod van Château Turcan. Mijn topper: cuvée Louis Turcan uit 2012. De gebruikte druivenrassen in Cuvee Louis Turcan zijn een mooi huwelijk tussen vermentino/rolle (50%), viognier (40%) en roussanne (10%). Opvoeding op nieuwe barriques gedurende 5 maanden. De wijn wordt niet gefilterd. Helder gele kleur met een zweempje groen. Intens geurend, maar niet overdreven het glas uit stuivend. Citrus en honing, witte bloemen, een vleugje toast en noten. Rond in de mond, delicate aroma’s van bloemen en iets van vanille piept erdoorheen vanwege de houtopvoeding. Genereus zonder log te zijn en met een verrassende diepgang.
Ideaal bij: een rijk gevulde vissoep, kalfsvlees met champignons en met Brousse du Rove met honing en kruiden. Een geitenkaas afkomstig uit het dorp Le Rove nabij Marseille.

Château Turcan, Ansouis: www.chateau-turcan.com
Muziek: Ah le petit vin blanc – Lina Margny https://www.youtube.com/watch?v=IDmPxv3hUaI

Margôt van Slooten-Preng is vinoloog, met een passie voor de Provence. Je kunt haar volgen op haar blog ‘Tussen Noordzee en Méditerranée’ https://margotvanslooten.com
Op Kijk, Zuid-Frankrijk! vertelt ze over wijn en over haar belevenissen.

2 gedachten over “Pleidooi voor Provençaals ‘wit’: <em>‘een aristocratische geur van opwaaiende zomerjurken’</em>”

  1. Goedemiddag geachte Margot,
    Graag wil ik van deze gelegenheid gebruik maken om mijn ervaringen over witte wijnen wellicht een keer samen met jou te bespreken. Naar aanleiding van de diverse blindproeverijen die wij hier hebben georganiseerd blijkt dat er schitterende witte wijnen in de Provence worden geproduceerd. Een mooie gelegenheid om er kennis van te nemen, denk ik.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Of reageer met je Facebook account

Scroll naar boven