Die mistral: je wordt er gek van

ma 23 november 2020

Categorieën: ,

Door Renée Vonk-Hagtingius

Ze noemen hem hier ook wel maïstrau, of in plat ‘argo’ manjo-fango: de wind die modder eet. De koude wind uit het noorden die hier de afgelopen dagen weer eens huis hield, is weinig geliefd in de Provence. Tuurlijk, als het elders in het land bewolkt is, en grauwe regenluchten dreigen, wil de mistral hier in de buurt de boel nog weleens flink schoonvegen en voor stralend blauwe luchten zorgen. Je hebt er alleen zo weinig aan als je dan toch verplicht binnen zit omdat het buiten niet te harden is. Onverwachte rukwinden die deuren uit je handen slaan en tuinmeubels over het terras jagen. En nergens een beschut hoekje te vinden om buiten een glaasje te drinken terwijl zonder die wind het toch echt gewoon een mooie nazomerdag zou kunnen zijn. Nee, aan een stevige mistral is geen lol te beleven.

Die wind doet iets met je
Wie er ooit eentje serieus heeft meegemaakt weet dat het om een ongeëvenaard fenomeen gaat. Die wind wordt hier – en dan met name op het platteland waar ik woon – als gekmakend gezien. Uit eigen ervaring kan ik dat alleen maar beamen. Een dagje of wat is best uit te houden, maar als die wind stormachtig wordt en soms wel wekenlang aanhoudt, doet dat iets met je.
Ze hadden me er al voor gewaarschuwd toen ik immigreerde: ‘van de mistral word je gek’. Leek me behoorlijk overdreven, ik had in het hoge noorden van NL heus wel wat meegemaakt, qua wind. Die zuiderlingen waren gewoon niks gewend. Van dat idee ben ik inmiddels af. Bij langdurige mistral ligt gekte inderdaad op de loer. Als de mistral en paar dagen snoeihard om het huis giert, krijg ik altijd iets onrustigs over me. Woelige nachten met gebrek aan slaap, rammelende luiken en rare geluiden die in het holst van de nacht om nader onderzoek vragen. En als het weken duurt komt daar een ferme humeurdip bij. En daar begint het, voor wie er (over)gevoelig voor is.

Je voelt ‘m aankomen
Om te beginnen voel je die mistral al dagen tevoren aankomen. Daar heb je geen weerbericht voor nodig, je merkt dat er ‘iets’ in de lucht hangt, een beetje onheilspellend, een beetje dreigend. Je merkt het aan de mensen op het dorp: ze krijgen iets onrustigs over zich en dat is best bijzonder voor de doorgaans zo doodgemoedereerde Provençaal. In het begin, als de wind pas begint te waaien, is die gemoedelijkheid nog niet weg. Maar naarmate de wind langer waait slaat de stemming om, wordt grimmiger, en iedereen vindt dat het nou wel een keertje mag ophouden. Duurt het nóg langer, dan lopen spanning en irritatie op en is de kans groot dat men elkaar om het minste of geringste in de haren vliegt. Er zijn tijdens een langdurige mistral vetes ontstaan die jaren voortwoekerden, om niets! Er hebben mensen zelfmoord gepleegd omdat ze dat geraas en getier van de wind niet meer konden verdragen, dus ja: de mistral maakt gek.

Pure oerkracht
Het is ook niet zomaar een wind of een storm, het is een oerkracht. Die soms langzaam aanloeit, om het huis sluipt, een plaagstoot uitdeelt, zich weer terugtrekt, om daarna keihard uit te halen met een orkaanachtige woede-uitbarsting van puur natuurgeweld, niets ontziend destructief; de schade van een stevige mistral kan enorm zijn, er vallen regelmatig doden bij. Logisch dat de mistral wordt gevreesd en dat er legenden rond zijn ontstaan. Ik heb het vroeger nooit willen geloven, van een serieuze storm in Nederland raakte ik nooit in de war, je zette gewoon je zuidwester op. Maar nu ik hier een jaartje of 30 rondbanjer weet ik uit eigen ervaring dat een stevige en langdurige mistral iets met je gemoedstoestand doet, ook als je er nuchter tegenover staat. Het is een ongrijpbaar en onverklaarbaar fenomeen, maar wel eentje waar je niet omheen kunt.

Als er niks meer werkt
Helpt er iets tegen ‘la folie du mistral’? Hangt er een beetje vanaf. Verstandige Provençalen zorgen in elk geval dat de wind weinig schade kan aanrichten (losse buitenspullen in de schuur, deuren en luiken vast, dakpannen gecontroleerd enz.) en verder verschans je je thuis of in de kroeg. Maar als de bovengrondse elektriciteitsleidingen tegen elkaar beginnen te klapperen en de stroom uitvalt, als je schotelantenne uit het lood slaat, als geen enkele telefoonverbinding het meer doet, de elektronische kassa van de cave niet meer werkt, de elektroschuifdeur van de tabac potdicht blijft en je dus je broodnodige dampertje moet missen en je lottobriefje niet meer kunt invullen, als er geen aanvoer meer is van verse baguettes bij de boulangerie, tja, dan word je depressief en licht ontvlambaar. Doe je eigenlijk niks tegen, het is cumulatief: hoe langer de mistral duurt, des te erger het wordt. Als je als wijn- of andere boer een oogst moet binnenhalen die misschien wel niet binnen te halen valt, als je als bouwvakker een steiger op moet met het risico er vanaf geblazen te worden, als épicerientje de voorraden kan afschrijven omdat er geen stroom meer is voor de koeling, dan vrees je die mistral en word je alleen al gek bij de gedachte eraan.

Toevlucht in de kroeg
Dan is het dus de hoogste tijd je in de kroeg te verschansen. Met de sagen en legenden van toen. Want zet een paar Provençalen bij elkaar met een glaasje voor hun neus als die gierende wind rond waait en de verhalen komen los. Over die oude boer die het geloei van de storm niet meer kon harden en zich aan de hanenbalken in de koeienschuur verhing. Of die verbeten jager die tijdens de mistral het gehuil van een eenzame wolf achterna ging het bos in en er nooit meer uitkwam: “Als de mistral giert kun je ze nog steeds allebei horen huilen”, is me verzekerd. En dan is er nog het verhaal van het aardappelvrouwtje. Oud, kromgetrokken en net zo rimpelig als de bewaaraardappeltjes in haar voorraadkelder. Als de mistral raasde sloot ze zich daar in paniek op. Tot de kelderdeur een keer openvloog en ze met flapperende zwarte rokken door de wind werd meegevoerd. “Nooit meer teruggevonden, maar bij volle maan kun je haar langs zien vliegen terwijl ze piepers jast.”

Angst en anekdotes
Ik weet het, volksverhalen. En bij elk rondje werden ze mooier en onwaarschijnlijker: chinchin! Maar toch. Die verhalen komen ergens uit voort, waarschijnlijk uit angst. Bij een gemoedelijk glaasje en een sterk verhaal kun je die angst misschien een beetje bezweren. Zo’n mistral is een wind die overal dwars doorheen snijdt, ook door je ziel. En die – telkens als je denkt dat het ophoudt – met nieuwe windstoten aan je kleren rukt en aan de luiken schudt. En die niet aflatende rotwind kan bovendien je huis behoorlijk beschadigen, een boom op je auto knallen, je hele oogstvoorraad wegblazen, rivieren buiten hun oevers jagen, de zee opstuwen tot er ongelukken van komen.
Ze zeggen dat er een verband is tussen de mistral en de maan: als ie bij volle maan nog steeds rond raast kun je er op rekenen dat het nog minstens zes weken gaat duren voor hij gaat liggen. Over een paar dagen is het volle maan, ik zou er graag over door ouwehoeren met de vaste experts in de kroeg. Maar de kroeg is dicht. En de angst heeft nu een ander gezicht, dat achter een mondkapje verscholen gaat.
Mag de kroeg asjeblieft weer open? Dan laten we er even een frisse mistral doorheen waaien en hebben we het oude normaal weer terug.

8 gedachten over “Die mistral: je wordt er gek van”

  1. In de zomermaanden wil de mistral ook wel eens aanwezig zijn. Als we dan in de caravan te bed gaan en het rukken van de wind aan de voortent en het geklapper van de zijflappen je een paar nachten behoorlijk wakker houdt, worden wij het na een dag of drie al helemaal zat. Gelukkig duurt de Mistral dan maar een paar dagen.
    Opvallend is dat de wind na zonsondergang wel ineens kan gaan liggen en deze in de vroege ochtend in eens weer aantrekt.

  2. Maar geef toe, de staalblauwe lucht, de woelige azuurblauwe zee op die dagen met mistral…
    Ik weet dat ik gek ben , maar alles op zijn mooiste in de natuur als je het lef hebt van buiten te komen en de wind te trotseren…groetjes

  3. Verhalen tijdens jullie mistral. Alsof ik even bij je in de kroeg zit. Met smoeltje. Ik voel de kou door mijn kleren heen en zet de verwarming een graadje hoger. Even geen fysieke toehoorders in je kroeg, maar digitale luisteraars, dus lezers, zijn er heel veel. Ik lees het stukje voor de tweede keer en ga daarvoor in de keuken eerst een espressootje zetten. Een bak koffie maakt zoveel goed. Hou vol en blijf gezond. Hier is de lucht staalblauw en een zacht windje doet nauwelijks de bomen bewegen. Groetjes terug.

  4. Weer heel er genoten van je verbeeldende vertelkunst… dankje! Als de de Mistral huishoudt, geniet ik vooral van de intens blauwe lucht met haar scherpe contouren… de onrustige nachten met de klapperende luiken neem ik voor lief… De Mistral hoort, zoals je zegt, bij de Provence. Hij komt en gaat, het is zoals het is! Maar na 3 dagen is het inderdaad wel genoeg… Ik heb me laten vertellen dat de Mistral oneven dagen in de weer is. Maar misschien ben ik in de war met de Tramontana? Toch lijkt het ook van toepassing op de Mistral die 1, 3 of 5 dagen of langer actief is! Misschien heb je daar een verklaring voor? In iedergeval was het opnieuw een heerlijk verhaal! Bonne soirée! ?

  5. Hey , weeral prachtig verwoord !
    In de Provence zeggen ze : ” Le mistral , il chasse les nuages mais parfois il te rend fada ”
    In de Rhônevallei rond Bourg – Saint – Andéol kende ik personen die verhuisden vanwege de Mistral ( zou zich daar van z’n sterkste kant laten zien ! ) .
    Hij waait uit in de Camargue , in de Var is hij minder sterk dan in les Bouches – du – Rhône .
    Agréable soirée et une plume pour le choix de vos mots !

Laat een antwoord achter aan Marga Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Of reageer met je Facebook account

Scroll naar boven