Een spelletje in het Provençaals

wo 12 juli 2023

Categorieën: , ,

Door Maria Edelman

Ik houd van taal en ik vind dat de regering terecht haar best doet om in een groot land als Frankrijk streektalen, noem het dialecten, overeind te houden. Ze kunnen of mogen op scholen onderwezen worden.

Bij mij in de buurt speelt men soms een ‘Lou lotò’ met een taalgebruik waarvan ik nog steeds amper iets snap. Een lottospel, van oorsprong een gezelschapsspel voor thuis, omdat er anders concurrentie met de officiële staatsloterij zou ontstaan, had de Zonnekoning al in de 17e eeuw besloten. Maar tussen 10 december en 10 januari mocht ‘Lou lotò’ in het openbaar worden gespeeld, mits de prijzen in natura zouden zijn: wild, wijn, hammen, patés.

‘Lou papet’ is met 90 het hoogste getal

Je krijgt een kartonnetje met 27 nummers, waarvan er 12 niet meedoen: die zijn al doorgekrast. 90 houten balletjes beschikken vervolgens over het lot van de resterende 15 open plaatsen. Dat valt nog te snappen, maar niet als het allemaal in het Provençaals gaat en alle getallen een eigen naam hebben. Zo heet de 1 ‘lou tout soulet’, want die staat daar moederziel alleen; zo gaat dat door tot ‘lou papet’, de opa, want de 90 is het hoogste getal. ‘La daio’ (de zeis) is de 7, ‘li pourcas’ (de varkentjes) staan voor 69 en als je ‘la marrido annado’ (het slechte jaar) hoort, dan gaat het om de 89, het jaar van de Revolutie. Voor het getal 13 heeft men de prachtige naam ‘lou gibous e sa cano’, de gebochelde met z’n stok, bedacht. Brengt die pech of juist geluk? Je weet het als import-Provençaals niet.

Aftelversjes voor kinderen

Ook bij kinderspelletjes speelt tellen een belangrijke rol. Te beginnen bij de ‘pero’, de aftelversjes op de hand. Jonge moeders zijn daar heel bedreven in; zo worden bijvoorbeeld de 5 vingers via het volgende aftelversje verkend:

  • Duim: Aquéu vai à la casso (deze is gaan jagen)
  • Wijsvinger: Aquéu a tua très cha-cha (deze schoot drie lijsters dood)
  • Middelvinger: Aquéu lei plumo, li fai couire (deze plukte en braadde ze)
  • Ringvinger: Aquéu li manjo (en deze at ze lekker op)
  • Pink: Aquéu pécaire a rèn de tout (en toen had deze helemaal niets)

Heb ik deze regio-taal nu zo’n beetje onder controle? Nee, absoluut niet. Maar voor zover je dat kunt zeggen, ik vind het eigenlijk wel mooi. Iets klassieks van een andere wereld van ooit.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Of reageer met je Facebook account

Scroll naar boven