De leestips van Kijk, Zuid-Frankrijk! wijzen je de weg naar Frankrijk-boeken die je ook op afstand kunt bestellen, of (meestal) downloaden als E-book.
Maria Edelman, boekenrecensent
Het Meesterwerk
Vrijwel iedereen weet van ‘J’accuse’ van Émile Zola (1840-1902), per saldo de doorbraak in de affaire Dreyfus, die in de Derde Republiek het anti-semitisme aantoonde. Maar Zola was in de eerste plaats een romancier van heel hoog niveau en wat mij betreft is een van zijn beste boeken ‘L’oeuvre’, in het Nederlands vertaald als Het Meesterwerk. Uitgeverij Oevers heeft dit boek nu opnieuw gelanceerd, en terecht. In één zin de essentie volgens Bart van Loo en ik kan dat niet beter: “Dit tragische liefdesverhaal vormt een meedogenloze schets van het toenmalige kunstenaarsmilieu”.
Het Meesterwerk heeft ook nadrukkelijk een Provençaalse connotatie. Het is het verhaal van een groep kunstenaars en hun strijd met de ‘academische’ school. Hoofdpersonage is Claude Lantier, waarin Zola kenmerken van Manet, Monet, maar vooral van zijn jeugdvriend Cézanne projecteert. Claude Lantier is een ambitieuze en getalenteerde jonge kunstenaar uit de Provence die naar Parijs komt om de kunstwereld te veroveren. Terwijl zijn jeugdvriend Pierre Sandoz (Zola zelf) een succesvol romanschrijver wordt, ziet Claude zijn originaliteit bespot op de voor starters superbelangrijke Salon de Peinture et de Sculpture in Parijs en stort hij zich geleidelijk in een gedoemde obsessie voor één groot schilderij. Het leven – in de vorm van zijn model en zijn vrouw Christine en hun zoontje Jacques – wordt opgeofferd voor de kunst.
Het Meesterwerk, “de beroemdste roman over kunst”, aldus de Engelse schrijver Julian Barnes, speelt zich af tussen 1860 en 1870 en biedt een uniek inzicht in Zola’s carrière als schrijver en zijn relatie met de impressionisten. Hij beschrijft hun strijd met de academie, de natuur en de talloze druppels bloed, zweet en tranen die het maken van elk kunstwerk met zich meebrengt.
Een bijzondere roman over een groep kunstenaars wier werk uitgroeide tot de meest invloedrijke stroming in de kunstgeschiedenis: het impressionisme.
Het Meesterwerk, uitgeverij Oevers, € 24,95.
Buitenland is geen land
Naar het schijnt aarzelen mensen vanwege corona de grenzen over te steken. Toen ik dat via de media vernam, moest ik meteen denken aan het boekje ‘Buitenland is geen land’ van Lieneke Frerichs dat ik vorig jaar heb gelezen en dat over de schrijver Nescio gaat. Ongetwijfeld een van de grootste Nederlandstalige auteurs van de vorige eeuw die met zijn drie onvergetelijke verhalen ‘De uitvreter’, ‘Titaantjes’ en ‘Dichtertje’ de literatuur verrijkte. Maar hij was ook J.H.F. Grönloh (1882-1961), zakenman met een verantwoordelijke baan op een exportkantoor, een familieman met vrouw en vier dochters, die er graag alleen op uittrok. Er ging hem niets boven het zo gevarieerde Nederlandse landschap. In het buitenland voelde hij zich weinig thuis: ‘Buitenland is geen land’, zei hij. Maar in 1932 en 1934 maakte hij twee vakantiereizen door Frankrijk, een fietstocht met twee van zijn dochters in Noord-Frankrijk en een verblijf met zijn vrouw in de Ardèche. Citaat uit 1934: ‘We zitten hier hoog op enkele kilometers van de Rhône met een prachtig gezicht over het breede dal met heel in de verte weer de bergen. Het is te vergelijken met de Westerbouwing maar alles vergroot: we zitten hooger en in plaats van Nijmegen met z’n heuveltjes liggen daar de uitloopers v/d Alpen, maar ver en meest wazig’. In haar boek ‘Buitenland is geen land’ portretteert Lieneke Frerichs Nescio te midden van zijn gezin. Het is gelardeerd met citaten uit zijn brieven en geïllustreerd met door hem verzonden prentbriefkaarten. Citaat uit 1932, Noord-Frankrijk: ‘Geen opschriften, geen reclameborden, geen zitjes of lolplaatsen, bijna geen auto’s, leeg, leeg en vriendelijk, golvend, soms zwoegden wij naar de wolken. En ’t beste weer, koel, nu en dan de zon, prachtige wolken, schaduwen op ’t land, de eenzaamheid zonder verlatenheid.’
Buitenland is geen land, door Lieneke Frerichs. Uitgeverij Van Oorschot, € 15.
