Vissen naar een 1 aprilmop

Poisson d’avril (in Vlaanderen zeggen we aprilvis) is de Franse benaming voor de 1 aprilmop, want in Frankrijk is een vis daar het symbool van. Dat geintje zouden we te danken hebben aan koning Charles XIV, die in 1564 in het ‘Édit de Roussilion’ besloot het Franse Nieuwjaar, dat volgens de toen geldende kalender eind maart viel, naar 1 januari te verhuizen. Het zou trouwens nog tot 1582 duren voor paus Gregorius XIII besloot dat het idee van die Franse koning zo gek niet was: voortaan in de hele christelijke wereld Nieuwjaar op 1 januari. Allicht het eerste mondiale succes voor Frankrijk.
Maar in het toenmalige pre-communicatietijdperk bereikte die kalenderaanpassing niet iedereen even snel. Met als gevolg dat met name in afgelegen gebieden door velen nog op 1 april Nieuwjaar werd gevierd, ruim nadat het feestje allang verhuisd was. Die lui werden flink in de maling genomen door ‘verlichte’ streekgenoten – doorgaans ambulante kooplieden en andere reizigers – die al wel van de verschuiving binnen de jaarkalender op de hoogte waren. Leuk, om zo’n ‘dombo’ even op het verkeerde been te zetten. De pesterijtjes werden al snel gemeengoed. Je werd bijvoorbeeld als grap naar de markt gestuurd om vis te halen die in het seizoen niet te krijgen was. De papieren vis (poisson d’avril) die je ook tegenwoordig nog op je rug geplakt kunt krijgen als je niet oplet, heeft daarmee te maken.
Zoiets als wanneer je een kersverse baan hebt gescoord en ter ontgroening door je nieuwe collega’s voor gek wordt gezet: vraag even een plintladdertje bij de afdeling ‘onderhoud’, of haal bij de IT-afdeling de memostick met zoekgeraakte mails op. Ouwe moppen, met een baard zo lang als die van Methusalem. Net als die poisson d’avril.
Geen idee of de Nederlandse media in deze tijd van ‘fake-news’ hun beduimelde traditie van de 1 aprilgrap nog durven handhaven. In Frankrijk is dat gelukkig nooit zo’n gewoonte geweest in de media, voor zover ik weet. Al waren er altijd al wel vrolijke aanzichtkaarten in omloop.
Zoals ik ook niet nauwkeurig heb kunnen traceren of dat 1 aprilgedoe in Nederland echt een verwijzing is naar 1 april 1572, toen de Watergeuzen Den Briel veroverden, en de leuze van de geuzen werd: “Op 1 april, verloor Alva zijn Bril!” Was misschien ook wel fake-news ‘avant la lettre’. Of gewoon een flauwe grap.