Is zo’n eeuwige vraag waar de Provence begint en ophoudt en van waar tot waar de Côte d’Azur nou eigenlijk loopt.
Om met het eerste ‘probleem’ te beginnen: De reisgids Michelin beweert dat het Provençaalse startschot in Montélimar wordt gelost. En dat de Provence dan doorloopt tot Marseille. ‘Bibendum de Bandenman’ heeft vast verstand van rubber en misschien ook wel van een bordje speciale etenswaar in restaurants met een uitgekookte tarifering, maar de Provence begint dus niet in Montélimar, ook al afficheert die gemeente zich behalve als ‘la capitale du nougat’ en tevens als ‘Portes de Provence.’ Montélimar is best een aardige stad met een hele historie, de Gorges de l’Ardèche en het Parc Naturel du Vercors min of meer om de hoek. En dat Châ Adhémar mag er zijn. Maar de Provence begint dus zo’n 50 km noordelijker, ter hoogte van Valence. Daar zie je voor het eerst huizen met van die Provençaalse daken en begint de temperatuur op te lopen.
Geen piketpaaltjes, geen grens
Het probleem voor zover het dat al is: de Provence is geen formeel afgebakend gebied. Nergens piketpaaltjes die op een grens duiden. Dus kan iedereen lekker zelf uitmaken waar die streek ligt, begint en ophoudt. Wat te denken van: tussen de Méditerranée, het Rhônedal en Italië, voor het overgrote deel in de administratieve regio Le Sud/Paca. En niet eens alleen in een royale bui reken je het zuiden van het departement Drôme er ook bij, plus in het zuidwesten de strook tot iets voorbij Nîmes. Hoe meer Provence, hoe beter en beknibbelen is geen idee dat bij Zuid-Frankrijk past.
En die Côte d’Azur dan?
Goed, dan nu het tweede debat dat de Franse gemoederen op drift jaagt: hoe lang is die Côte d’Azur? Grote stappen, gauw thuis, je zou zeggen: overal waar de Méditerranée zich zo’n beetje azuurblauw presenteert, heb je een Côte d’Azur. Dat is buiten de Fransen gerekend. Zelfs met een opgepoetste zonnebril is er niet zo’n verschil tussen de méditerrane kusten van de Var en laten we zeggen de Hérault. Maar die zeereep mag van de steile ‘recht in de leer’-predikers onder geen beding bij de Côte d’Azur opgeteld worden. Veel te ‘westelijk’. Gaan we te rade bij Stéphen Liégeard (1830-1925) die het begrip ‘Côte d’Azur’ muntte. Een advocaat uit Dijon die sous-prefect en daarna parlementslid was. Zijn vrouw had een huis in Cannes waar ze samen de winter doorbrachten. Hij schreef er een reisboek onder de titel Côte d’Azur. Een briljante vondst? Hmm … Hij kwam uit dat Bourgogne-gebied dat ze Côte d’Or gedoopt hebben. Hij bepaalde in zijn gids dat de Côte d’Azur zich uitstrekte van Cannes tot Menton. Al opperde hij ook nog wel Genua.
Toen Côte d’Azur tot een lucratief handelsmerk uitgroeide, wilden les Azuréens (ook bedacht door Liégeard) allemaal wel meeprofiteren. Was en is de vraag: wie zijn dat dan? Of anders gezegd, hoe definieer je de Côte d’Azur tot in westelijke richting waar ook van die mensen wonen die zich gaarne als Azuréens presenteren?
Saint-Tropez? Géén Côte d’Azur!
Liégeard beperkte zich tot de kunst van wat nu het departement Alpes-Maritimes heet. Wie zijn boek als een bijbelse handleiding beschouwt, concludeert dat bijvoorbeeld Saint-Tropez in het departement Var helemaal niets met de Côte te maken heeft. Maar wie nu ontkent dat St. Trop bij de Côte d’Azur hoort, wordt als verward persoon in een gesticht opgeborgen. Laten we aannemen dat Liégeard een flexibele denker en schrijver was. Dan zou hij misschien ook de kust van de Var hebben meegenomen. En die van de Bouches-du-Rhône, in zijn tijd al een heel eind verderop. En dan de al even azuurblauwe kusten richting Spanje? De toeristenindustrie hier in het uiterste zuidoosten , nogal een dictatoriale heerser, heeft zo ongeveer per decreet bepaald dat we voor eens en altijd dienen te onthouden dat de Côte d’Azur zich beperkt tot de kuststrook van Menton tot Marseille. Alleen de Alpes-Maritimes, de Var en de Bouches-du-Rhône mogen met dat begrip de commerciële boer op. Die andere departementen tot helemaal bij Spanje, die sûr et certain vooral niet. Doen ze dat toch, dan wacht het tribunaal weer een klusje in de actuele categorie grensoverschrijdend.
