Gisteren en vandaag (maandag) ging en gaat het in Frankrijk uitsluitend over het overlijden van Bernard Tapie (78), evenzeer bewonderd als in bepaalde kringen verguisd, maar toch vooral beschouwd als hét symbool van Frankrijk dat durft, onderneemt en wint. De natie rouwt.
‘Nanard’, zoals hij liefkozend genoemd werd, was bijna extreem veelzijdig en energiek. Zijn levensverhaal is dat van een roman.
Geboren in Parijs (vader bouwvakker, moeder verpleegster) is onmiskenbaar ‘self-made’. Hij mislukte als zanger, werd televisie-verkoper en rook daarna een kans als ‘bedrijvendokter’. Hij kocht allerlei praktisch failliete onderneminkjes tegen zijn standaardtarief van 1 franc op, saneerde de boel, maakte ze winstgevend en verkocht ze weer tegen heel veel meer dan 1 franc. Zo vergaarde hij kapitaal en maakte hij naam. Mediageniek als hij was, maakte hij tv-programma’s over hoe je slaagt in het leven en toonde hij zijn bewondering voor ondernemers en geld verdienen.
President Mitterrand maakte hem minister
In 1989 raakte hij politiek betrokken. Eerst als afgevaardigde van het departement Bouches-du-Rhône en de socialistische president Mitterrand herkende in de pro-kapitalistische Tapie een medestander in de strijd tegen het rechts-extremisme van Le Pen. Tapie werd ‘ministre de la Ville’, die zich vooral met de ‘banlieus’ (achterstandswijken) moest gaan bezighouden. Hij bleef maar 4 maanden minister, er gingen ‘affaires’ spelen die tot zijn aftreden leidden.
Acht maanden in de cel
Tapie was voorzitter van Olympique Marseille. Vier jaar achter elkaar kampioen van Frankrijk, maar nog geen Europa Cup. In 1993 wél (1-0) tegen AC Milan. Om in dat seizoen Frans kampioen te worden en dus een Europa-ticket te veroveren, had Tapie in de laatste wedstrijd van de competitie spelers van tegenstander Valenciennes omgekocht. Matchfixing. Toen justitie zich ermee ging bemoeien, ‘beïnvloedde’ hij getuigen. Hij kreeg 3 jaar gevangenisstraf, waarvan een deel voorwaardelijk, hij heeft acht maanden vastgezeten. Maar dankzij die Cup kon zijn reputatie in Marseille niet meer kapot. Bij de fans in het Stade Vélodrôme (het stadion van Olympique) was en bleef hij ‘The Boss’.
De slopende affaire Adidas
Tapie was op zeker moment ook eigenaar van de sportschoenenfirma Adidas. Verkocht hij via bemiddeling van de toenmalige staatsbank Crédit Lyonnais tegen een bodemprijs. Waarna bleek dat die bank zelf de koper was en Adidas vervolgens met grote winst had doorverkocht. Tapie voelde zich opgelicht, een arbitragecommissie met onder anderen Christine Lagarde, nu president van de Europese Centrale Bank, kende hem een schadevergoeding van € 403 miljoen toe. In een later stadium vond een hoge Parijse rechtbank dat het met die arbitrage helemaal niet goed gegaan was en dat Tapie die € 403 miljoen moest terugbetalen. De rechtbank veroordeelde mevrouw Lagarde wegens ‘onoplettendheid’.
De affaire speelde nog toen Tapie aan maagkanker overleed.
Tour-de-France winnaars
Een van de firma’s die Tapie had opgekocht was La Vie Claire, een van de eerste bedrijven in biologische voeding. Dat werd de sponsor van een wielerploeg rond Bernard Hinault en Greg Lemond, winnaars van de Tour de France. Tapie investeerde veel en graag in sport.
Maar hij deed nog veel meer. Hij speelde in films (en niet de minste), stond als acteur in het theater en probeerde alsnog een zangcarrière.
President Macron eerde hem vandaag als iemand “met ambitie, energie en enthousiasme, bron van inspiratie voor generaties Fransen”.
Donderdag is er een ‘chapelle ardente’ in het stadion Vélodrôme, vrijdag de begrafenis in zijn geliefde Marseille.
Typische Fransman toch. Hij deed niet onder voor Chirac, Mitterand , Hollande en Sarkozy .