Altijd spannend: concurrentie tussen Zuid-Franse dorpen. Zelfs als ze ‘top’ genoteerd staan op die lijst van ‘Les plus beaux villages de France’. Heb ik het even over Tourtour en Bargème in het departement du Var, alle twee zo’n mooiste dorp. Het supertoeristische Tourtour ‘verkoopt’ zich altijd als ‘village dans le ciel’, op een bescheiden 655 meter hoogte. Nee, dan Bargème, op 1097 meter. En daarmee veruit het hoogstgelegen dorp van het departement. Ook om die reden meteen een aanrader als je iets van verkoeling zoekt, mocht het van de zomer weer ‘canicule’ zijn.
1. Bargème: Monument historique
Toegegeven, ook Tourtour biedt een schitterend panorama, maar voor een echt formidabel uitzicht moet je toch echt naar Bargème, al sinds 1967 een ‘monument historique’.
Er wonen maar iets van 200 mensen in de autorvrije burcht, van oudsher strategisch gelegen, waarvan in 814 voor het eerst melding wordt gemaakt. Maar mooi dat ze er toch twee prima restaurantjes hebben: Les Jardins de Bargème (bij de Porte de la Garde) en L’Amandier Rose (vooral pannenkoeken) in de Rue des Ormeaux. Waar je ook aanschuift: je kijkt vanaf hun terras je ogen uit.
Volkswoede van de locals
De middeleeuwse straatjes worden gedomineerd door de overgebleven torens van wat ooit het château van de destijds machtige familie de Pontevès was. In de 13e eeuw gebouwd, nu niet meer dan een ruïne. Ging mis tijdens de godsdienstoorlogen in de 16e eeuw. Maar het kasteel werd vooral het slachtoffer van de volkswoede van de lokale bevolking. Die had genoeg van de tiran Jean-Baptiste Pontevès (1505-1579). Hij, zijn twee zonen en nog een paar familieleden werden vermoord. Ze worden herdacht in de boete-kapel van Notre-Dame-de-Sept-Douleurs. Maar als je er bent, kun je misschien beter even het Romaanse kerkje uit de 13e eeuw binnenlopen dat alle geweld doorstaan heeft. Je vindt daar een heel bijzonder altaar.
Internationaal barokfestival
Ongeveer twee kilometer ten zuiden van het dorp vind je trouwens de Chapelle Sainte-Pétronille. Daar kwam destijds de herders hun kuddes laten zegenen voor ze naar de nog hoger gelegen zomerse wei gingen. Nog steeds wordt er op 31 mei in het kapelletje een mis gehouden ter ere van de herders en hun dieren. In juni is er altijd een transhumance-feest. In augustus haalt Bargème elk jaar de krant dankzij het ook internationaal vermaarde barok muziekfestival. Maar daar gaat het natuurlijk niet in de eerste plaats om als je koers zet richting Bargème. Het hele dorpje is uniek en niet alleen vanwege zijn buitengewone ligging.
2. Tourtour: Village dans le ciel
Gelegen op zo’n 530 meter hoogte afficheert het hoogbejaarde Tourtour (600 inwoners) zich graag als village dans le ciel, dorp in de lucht. Dat is wat overdreven, want het is niet eens het hoogstgelegen dorp van het departement Var. Dat is Bargème op 1.079 meter. Niettemin kom ik er graag, behalve dan als het pasen is want dan scheppen de inwoners er een idioot genoegen in elkaar met eieren te bekogelen. Als dat als een toeristische attractie bedoeld is, snap ik er nog minder van, in aanmerking genomen dat Tourtour, één van die plus beaux villages de France, met name in het hoogseizoen al heel veel bezoekers trekt.
Je kijkt uit op de Provence
Dat is niet zo vreemd. Het dorp op een plateau dat uitkijkt op de Provence, is het gelukt zijn authenticiteit te bewaren. Een wirwar van smalle straatjes en trappen uit zo ongeveer de middeleeuwen, gewelfde passages, goed gerestaureerde huizen, stuk of acht fonteintjes en nog veel meer dat zo’n typisch Provençaals dorp echt bijzonder maakt.
Een vesting tegen de Saracenen
Zelfs als er veel toeristen een kijkje komen nemen, is de sfeer in Tourtour gemoedelijk en ontspannen. Dat was een tijdje terug wel anders. Het dorp was in de vroege middeleeuwen een vesting die bescherming bood tegen plunderende huursoldaten van de Saracenen die met enige regelmaat de aanval openden. Er is nog iets van terug te zien, een deel van de fortificaties van toen zijn er nog.
Kunst van Bernard Buffet
Er stonden ooit een paar kastelen met twee of vier torens uit de 12e en de 17e eeuw waarvan weinig meer over is. Maar het derde kasteeltje fungeert nu als mairie en bureau de La Poste en trekt de aandacht door de reuzeninsecten van de expressionistische schilder en beeldhouwer Bernard Buffet (1920-1999) die weinig in abstracte kunst zag. In de tuin van het postkantoor nog een beeld van Buffet die in Tourtour overleed. In het gemeentehuis vind je verder een galerie met een permanente expositie van pentekeningen van lithograaf Ronald Searle (1920-2011).
De oude olijfoliemolen doet het nog
Ik loop ook altijd even de zeer oude olijfoliemolen binnen. Hij doet het nog (november-februari ongeveer) en van mei tot september worden er tentoonstellingen gehouden.
Je komt in Tourtour via een traject met wat haarspeldbochten en dan zie je meteen de Romaanse kerk Saint Denis die uit de 11e eeuw stamt, verbouwd in de 19e. Het aardige is dat er ’s zomers concerten worden gegeven.
Zoals het hoort in een karakteristiek Provençaals dorpje is er het centrale plein met een reeks terrasjes en eethuizen, maar alles overheersend in Tourtour is het fenomenale uitzicht, bij helder weer tot wel 1.000 km. Van de Sainte-Baume tot de Saint-Victoire, van het Massif des Maures tot de Méditerranée. Wijnranken, lavendelvelden en olijfbomen bepalen het decor van Tourtour. En als je tijm zoekt, ben je daar ook aan het juiste adres.
Als het zo uitkomt (truffelseizoen) leg ik altijd even aan bij restaurant Les Chènes Verts van de onvolprezen chef Paul Bajade. Iets buiten het dorp, maar alom erkend als een van de beste truffelrestaurants van heel Frankrijk.
Uit eten
La Table, 1 Traverse du Jas, Quartier des Ribons
La Mimounia, 6 rue Grande, intiem Marokkaans restaurant
La Farigoulette, 7 place des Ormeaux. Terras aan de achterkant met magnifiek uitzicht
Les Pins Tranquilles, 213 quartier Saint-Pierre, op 5 minuten van het centrum
Les Chènes Verts, Route de Villecroze
