In diepe rouw gaat wat ver, maar het overlijden van oud-president Valéry Giscard d’Estaing (94) is vandaag wel dé ‘topic’ in Frankrijk. Om 20 uur krijgen we een toespraak van president Macron, dit keer gelukkig niet over corona, ofschoon zijn verre voorganger VGE wel aan dat vermaledijde virus is bezweken.
Hij was staatshoofd van 1974 tot 1981. Tot zijn verbijstering werd hij in dat jaar bij de verkiezingen door François Mitterrand verslagen. Je hebt nu die Trump die ook niet tegen zijn verlies kan, maar ik ben nooit de afscheidsspeech van VGE op tv vergeten: hij zei wat hij zeggen wilde, liet een zeven seconden lange pauze vallen en besloot met: ‘Au revoir’. Hij stond op, liep met zijn rug naar de camera toe uit beeld, een lege stoel achterlatend. Toen weerklonk de Marseillaise. Om de een of andere reden vond ik dat aangrijpend. Want na De Gaulle en Pompidou was hij de eerste (en weten we nu: vooralsnog de laatste) president van de Vijfde Republiek die het lukte Frankrijk te moderniseren en te hervormen.
Van abortus tot TGV
Macron wilde in dit opzicht graag in zijn voetsporen treden, maar ja: Gele Hesjes, corona, het komt er niet van.
Van geen belang, maar toen ik vandaag de tv volgde moest ik terugdenken aan 1974. Namens een Nederlands weekblad naar Cannes gestuurd, het Filmfestival. Ik raakte er verzeild in een demonstratie die werd aangevoerd door de filmacteur Michel Piccoli die ik herkende. Ik liep maar mee, geen idee waartegen of waarvoor betoogd werd. Ik sprak nog amper Frans, ‘avortement’ kon ik niet plaatsen. Een dag later begreep ik dat ik voor abortus had gedemonstreerd, nauwelijks een jaar later door VGE gelegaliseerd, althans door zijn minister van Gezondheid, Simone Veil. Zoals hij wel meer in hoog tempo aan allerlei wetgeving sleutelde: vanaf 18 jaar meerderjarig, echtscheiding als partners het daarover eens zijn en nog een paar van die hervormingen. En hij is de man die besloot er dat er TGV’s moesten gaan rijden. Ondertussen zal zo ongeveer heel Europa hem er dankbaar voor zijn. Dat heeft hij vast niet voorzien, maar hij was altijd wel een méér dan overtuigde ‘Europeaan’. Dat Frankrijk via een referendum nee zei tegen het idee van een soort Europese grondwet was zijn tweede grote nederlaag.
Een melkauto en diamanten
VGE was op zijn gemak in het presidentiële buitenverblijf Fort Brégançon in Bormes-les-Mimosas in Le Var. Hij kwam er drie keer per jaar vakantie vieren. Er ging daar ook iets fundamenteel mis. Hij nodigde zijn premier Chirac uit, die zich vernederd voelde en woedend werd omdat ook de skileraar van de president was geïnviteerd. Een paar dagen later bood Chirac zijn ontslag aan. Het is tussen die twee nooit meer goed gekomen. Maar toen VGE al een jaar of 75 was en Chirac aan zijn tweede termijn als president begon, attendeerde hij zijn rivaal erop dat de premier van China 75 was en in eigen land heel populair.
Zoals er in de Vijfde Republiek (na De Gaulle en Pompidou) altijd wat is met presidenten en damesaffaires (Chirac, Sakorzy, Hollande) had VGE ook enige reputatie. Hij had boven in het partijkantoor een ‘garçonnière’ waar hij eventueel vriendinnen kon ontvangen. Als president reed hij een keer midden in de nacht in Parijs in een Maserati tegen een melkauto op. Zat er iemand naast hem, en wie dan? Het geheim is nooit onthuld.
Uiteindelijk raakte VGE vooral in opspraak omdat hij diamanten toegestopt zou hebben gekregen van de zelfbenoemde Keizer Bokassa, beschuldigd van kannibalisme, het destijdse opperhoofd van wat nu de Centraal Afrikaanse Republiek is. Ik heb die Keizer in Banqui een keer een hand gegeven; ik kan nog tikken.
Uiteindelijk heeft die affaire VGE z’n politieke kop gekost. Hij is altijd blijven ontkennen dat hij en die Bokassa, enfin…, Frankrijk.
Op hoge leeftijd werd VGE toegelaten tot de ‘Académie Française’.
Daarmee is hij ‘onsterfelijk’ verklaard.
