Door Denise Baudet –
Om dit verhaal meteen maar even samen te vatten: het uit acht gehuchtjes bestaande dorpje Ongles in de Alpes-de-Haute-Provence bestaat grotendeels uit ruïnes en barst van de historie. Een vakantietip? Ik vind van wel, als is het maar omdat de omgeving een waar walhalla is voor wandelaars en liefhebbers van natuurschoon.
Goed, ter zake.
Het huidige Ongles is eigenlijk geen dorpje, maar dus een verzameling van acht verschillende gehuchtjes. Elk met hun eigen stijl en hun eigen geschiedenis. Het oorspronkelijke Ongles bestaat uit nog slechts een aantal ruïnes -die overigens ook wel een bezoekje waard zijn- en werd in 1073 voor het eerst op de kaart gezet. Toen was het niet meer dan een versterkte vesting en heette het ‘Ungula’, dat later werd verbasterd tot ‘Ongles’. De ruïnes van die oude vesting Ungula bevinden zich op de flanken van de heuvel Vière, onderdeel van het Lure-gebergte, en zijn gebouwd op de resten van een nog oudere versterkte vesting: een Romeins ‘oppidum’. Ook hiervan zijn nog rudimenten te vinden.
Succes dankzij de zilvermijn
Tijdens de godsdienstoorlogen werd Ongles in 1575 ingenomen door de Hugenoten, die op hun beurt in 1586 weer verdreven werden door het Franse leger, dat het plaatsje meteen met de grond gelijk maakte. De oorspronkelijke bewoners besloten toen maar om aan de voet van de berg een nieuw dorpje te stichten, het huidige Ongles.
Daar wordt in 1669 een nieuwe versterkte vesting van gemaakt, met een heus kasteel.
Daarna gaat het goed met Ongles, mede dankzij de exploitatie van een zilvermijn. Maar een plaats van betekenis is het dorpje nooit geworden.
Ongles – op een hoogte van 613 meter en met niet meer dan circa 280 inwoners – moet het vooral hebben van de toeristen die de moeite willen nemen dit afgelegen deel van de Alpes-de-Haute-Provence te bezoeken. Dat zijn dan vooral liefhebbers van (archeologische) oudheden en architectuur, natuurminnaars en sportievelingen.
De moeite van de klim waard
Zoals gezegd zijn de ruïnes van het oorspronkelijke Ungula zeker de moeite van de klim waard. En het is mooi om te zien hoe de acht verschillende gehuchtjes waaruit Ongles is opgebouwd, elk hun eigen karakter bewaard hebben, ook al is er soms niet veel meer van over omdat de gehuchtjes voor het merendeel uit ruïnes bestaan. Maar het is makkelijk voor te stellen hoe alles er destijds moet hebben uitgezien.
Vière/le vieux village bijvoorbeeld, met het grote kruis bij de entree van het nederzettinkje, dat ooit moest beschermen tegen plagen als de pest, verwelkomt de bezoeker. Verder bleef alles landelijk, met smalle straatjes, geplaveid met puntige steentjes waar grassen en kruiden tussen omhoog schieten, hier en daar een slootje, maar geen enkele openbare fontein.
Steunberen en duiventillen
Les Valettes heeft nog steeds de de meest defensieve uitstraling en dat is goed te zien, als je kijkt naar de tegen elkaar hangende huizen, gestut door steunberen en bekroond met duiventillen, die het geheel aan een kasteel met torens doen denken.
La Rouvière (of Les Rouvières): een geïsoleerd, op zichzelf staand gehucht, alleen bereikbaar via een slechte weg, waar voornamelijk de arbeiders onderdak vonden in armetierige woninkjes.
Les Verdets en Le lauvas, is het gehucht dat zich rond het kasteel heeft gevormd. Het renaissance-kasteel dat een belangrijke rol speelde tijdens de godsdienstoorlogen en de vestiging van het protestantisme in Ongles.
Vooral bevolkt door wolven
La Fontaine (het huidige Ongles) werd vernoemd naar de enige fontein die het dorp rijk was. Met de bouw van het kasteel in de zeventiende eeuw werd La Fontaine het politiek en juridisch centrum van het gebied, het hart van de geloofsgemeenschap en het commerciële middelpunt.
Saint-Sargues lijkt tegen de berg Lure aangeklonken te zijn. Een vijandig oord, vooral bevolkt door wolven, die er tot 1850 veeltalliger waren dan de inwoners.
Bouiron is één van de oudste gehuchtjes van Ongles. Hier zijn nog steeds de oude ambachten terug te vinden, zoals een wolspinnerij en een weverij.
Ganas herbergt een schat aan archeologische overblijfselen, zoals funderingen van huizen, rudimenten van aquaducten, waterputten, Romeinse munten en een groot knekelveld bij de oude pastorie.
La Bastié (tegenwoordig Le Rocher-d’Ongles) was tijdens de godsdienstoorlogen vanaf 1575 de uitvalsbasis van het Franse leger. Van hieruit ondernam men de ‘zuiveringsacties’ en werden de plundertochten en aanvallen op Forcalquier georganiseerd.
Een historisch monument
Een wandeling door het huidige Ongles brengt de bezoeker onvermijdelijk bij het centrale dorpsplein en het in de stijl van Louis XIII gerestaureerde zeventiende eeuwse kasteel. Een klim naar de restanten van het antieke Ongles (Ungula) voert langs de 14 eeuwse openbare wasplaats en naar de ruïnes van het oude dorp en een Romaanse kerk.
De Eglise Notre Dame (in Rocher d’Ongles) stamt uit de 12e en 13e eeuw en uit die periode staat nog de noordelijke muur overeind, de voorgevel en een deel van de zuidmuur. Het koor, geheel beschilderd met 17e eeuwse voorstellingen, kreeg de klassering van historisch monument.
Onderdeel van de ‘Grande Randonnée’
Ook de omgeving van Ongles is zeer de moeite waard. Vanaf de heuvel van Vière ontvouwt zich een schitterend panoramisch uitzicht. En een doorkijkje door de Rocher d’Ongles is onvergetelijk, evenals de grotten.
Wandelaars en ruiters kunnen hier hun hart ophalen, want Ongles, dat valt onder het departement Forcalquier, ligt vlakbij het nationaal natuurreservaat Parc du Luberon. Bovendien voert de GR6 (Grand Randonnée 6) hierlangs, en dat is één van de schitterende uitgestippelde wandelroutes van de Provence.
Iets eten doe je in Café La Tonnelle, Place de la Fontaine.
