Wie geheelonthouder is, heeft in Châteauneuf-du-Pape in de Vaucluse weinig of niets te zoeken. Want je struikelt er bijkans over de proeflokalen van de Côtes du Rhône en uiteraard de Châteauneuf-du-Pape. Het oude stadje met ruim 2.000 inwoners tussen Avignon en Orange is uitgegroeid tot het epicentrum van de wijnbouw in het departement. Met dank aan de pausen van Avignon.

Je kunt veel van katholieke kerkvorsten zeggen, maar van het goede leven in een recreatieve ambiance hadden ze veel verstand. Paus Johannes XXII vond het destijds in Avignon een beetje te druk of te warm en besloot dat er een zomerverblijf moest komen. Hij liet zijn oog vallen op de Vlakte du Comtat, een kilometer of achttien ten noorden van Avignon. Hij liet er tussen 1316 en 1333 een kasteel, of eigenlijk een fort, bouwen in wat nu Châteauneuf-du-Pape heet. Hoezo daar? Nog even afgezien van het aspect ‘om de hoek’ was hij waarschijnlijk getipt dat het klimaat en de bodemgesteldheid van die vlakte meer dan geschikt waren voor de wijnbouw.

Het is geen geheim dat menige ‘pontifex maximus’ in wijn een godendrank herkende. Zo ook deze Johannes, die behalve dat fort ook wijngaarden liet aanleggen. Al in 1377 was het gedaan met Avignon als katholieke hoofdstad van de westerse wereld, Rome werd weer het machtscentrum van de kerk. Wijngaarden kun je niet meenemen. Maar het rare is dat op de een of andere manier eeuwenlang min of meer geheim bleef dat er ter hoogte van Châteauneuf-du-Pape superieure wijn werd geproduceerd. Pas ergens in de 19e eeuw drong het tot de rest van Frankrijk door dat er daar zo’n beetje langs de Rhône nogal lekkere wijn werd gemaakt. En toen ging het hard. In 1929 werd er een ‘Appellation Châteauneuf-du-Pape’ toegekend. Er zijn (nog steeds) maar weinig Franse gemeenten met een eigen ‘appellation’. Het duurde tot 1937 voor er een AOC (Appellation d’Origine Contrôlée) Côtes du Rhône kwam. Dan praat je niet alleen over de Vaucluse.

Ik begon op de Place de la Fontaine

Tot zover de geschiedenis. Ik ging een kijkje nemen in Châteauneuf-du-Pape, nooit eerder geweest. Een schitterend ritje vanaf m’n logeeradres in de Var, je beleeft de essentie van de Provence. En dan arriveer je in een middeleeuws stadje (of eigenlijk een dorp) om te zoenen. Ik stapte uit op de Place de la Fontaine, in het centrumpje. Meteen werd ik overvallen door een hele reeks caves, proeflokalen. In en rond Châteauneuf-du-Pape heb je nu (liet ik me vertellen) 55 domaines en châteaux, die iets van 3.000 hecatares exploiteren. Nog niet allemaal (nog niet?) hebben ze zo’n cave ter kennismaking in het stadje. Soms met een heel chique uitstraling, soms moet je ergens achterom en anders gaat het om een kelder onder een appartementsgebouw. Ik besloot voorzichtigheidshalve nog even niet te gaan proeven.

Dat straatje met talloze restaurants

Eerst maar even iets eten. Het Office du Tourisme attendeerde me op de Rue Joseph Ducos, een omhooglopend straatje naar het zomerverblijf van de pausen. Waar overigens vrijwel niks meer van over is. Vernield tijdens de godsdienstoorlogen en echt kapotgeschoten in 1944. Er staat nog een muur en een restant van een toren. Maar er is wel fantastisch uitzicht, ook in dit opzicht wisten de pausen van wanten. En je kunt er terecht voor een goede lunch, werd me verteld.

Ik zag tegen de wandeling op en besloot me te beperken tot die aanbevolen Rue Joseph Ducos. Ja, makkelijk gezegd. Zoveel op het oog aantrekkelijke restaurants! Ik koos uiteindelijk voor een overzichtelijke lunch bij Le Pistou, geen seconde spijt.

Het kurkentrekkersmuseum

Toen op verkenning. Kleine smalle straatjes langs de ene na de andere fontein, waaronder de Fontaine de Souspiron uit nota bene de 14e eeuw. Ik kwam bij de kerk terecht nadat ik een oude broodoven en een olijfmolen was gepasseerd. De authentieke sfeer van de Provence. Maar ik wilde ook en vooral naar het museumpje, in heel Frankrijk immers beroemd om zijn collectie kurkentrekkers. Hoe kun je daar een museum aan wijden? Het viel mee. Het gaat daar ook over klassieke spullen die vroeger bij de wijnmakerij werden gebruikt.

En ja, natuurlijk liep ik en passant binnen bij een paar (nou ja, een paar?) van die caves, wijnproeverijen. Dit bleek niet ongevaarlijk. Want, ik wist het al, de wijnen van Châteauneuf-du-Pape zijn nogal, zullen we maar zeggen, aantrekkelijk. En niet zo ‘licht’.

Ik shopte voor een niet gering bedrag en besloot de weg niet meer op te gaan. Ik kon nog terecht in de laatste kamer van La Sommellerie, zo’n oude bergerie te midden van de wijngaarden. Ik heb er uitstekend gegeten en daarna niet minder goed geslapen.

De lekkerbekkenwinkel

Wie het stadje binnenrijdt, moet zich bijna verplicht achten meteen even te stoppen bij de veruit verleidelijkste winkel van de wijde omgeving: Chocolaterie Castelain. Waar je behalve voor chocolade ook voor zo ongeveer alle wijnen van de Côtes du Rhône terecht kunt. Bernard Castelain is een meester-chocolatier wiens aanbod gemiddeld meer dan 300 ‘snoeperijen’ omvat. Van onbetwiste kwaliteit. En hij heeft daarnaast dus een enorme voorraad wijn, exclusief Côtes du Rhône. Je kunt er een cursus chocolade-maken volgen, en alles te weten komen over de combi wijn-choco. Kijk op www.vin-chocolat-castelain.com

Waar eten?

• Hostellerie Château des Fines Roches, Route de Sorgues, www.chateaufinesroches.com Wijnkaart exclusief Côtes du Rhône, waaronder heel veel Châteauneuf-du-Pape.
• Le Verger des Papes, bij het kasteel, www.vergerdespapes.com.
• La Sommellerie, Route de Roquemaure, www.la-sommellerie.fr.
• Hôtel de la Mère Germaine, Avenue Commandant Lemaître, www.lameregermaine.fr. Sinds 1922, begonnen door Germaine Vion, voordien chef-kok van het Élysée.
• Hôtel La Garbure, 3 rue Joseph Ducos, www.la-garbure.com.
• Le Pistou, 15 rue Joseph Ducos. Prima Provençaalse keuken.
• La Maisouneta, 7 rue Joseph Ducos. Terras, pasta’s, de keuken van Nice.

Nog een paar aantekeningen

Goed om te bewaren – AOC Châteauneuf-du-Pape (linker Rhône-oever) levert dankzij 2.800 uur zon, enige bescherming tegen de mistral en een gemiddelde temperatuur van 14 graden iets van 100.000 hectoliter per jaar. Waarvan ruim 90% rood. Er worden voor rood (en de niet te onderschatten ‘blanc’) veel verschillende druiven gebruikt, maar voor de ‘rouge’ is de Grenache noir veruit de belangrijkste. Bij wit spelen de Grenache Blanc, de Clairette, de Bourboulenc en de Roussanne een rol van betekenis. De witte 2005 van Le Clos des Papes werd in 2007 door een vooraanstaand Amerikaans wijntijdschrift uitgesproken tot de beste wijn ter wereld. In dit verband: de wijnen uit Châteauneuf-du-Pape zijn over het algemeen uitstekende bewaarwijnen. Als dat lukt, laat zo’n fles gerust een paar jaar liggen.

Maison des Vins – Het plaatselijke Maison des Vins stelt niet zo heel veel voor. Maar men organiseert wel het een en ander. Op 25 september bijvoorbeeld een proeverij van wijnen die al geruime tijd geleden werden gebotteld. Op 16 oktober een vergelijkbaar evenement, maar dan met hapjes erbij. Er zijn maar 12 couverts. Reserveren via het Office du Tourisme +33 4 90 83 71 08.