Vervloekt en gevreesd schrijven de meeste Provençalen Mistral met een hoofdletter. Die vaak extreem bitter koude wind beheerst immers alle aspecten van hun bestaan: behalve de oogsten ook de architectuur, schilderkunst en de literatuur.

Aan verhalen geen gebrek zodra je met Provençalen in gesprek raakt. Al helemaal niet als je de Mistral ter sprake brengt. Maar op de Mont Ventoux bereikt de wind inderdaad legendarische snelheden van meer dan 250 km/uur. Menige wielrenner heeft het laatste stuk van de weg omhoog moeten opgeven, omdat er bij die wind zelfs niet te lopen valt.

Je ontsnapt nooit, best angstaanjagend

De Mistral heerst – grof gezegd – in het gebied tussen de Alpen en de Pyreneeën, maar in de Rhônevallei bereikt hij de grootste snelheden. Hier vormt het dal tussen de twee gebergten een soort trechter, waar de wind kan versnellen.

Hij gaat overal doorheen, deze wind. En ’s avonds blijft hij om je huis razen, dag na dag. Dat is best angstaanjagend. Je wordt er soms een beetje depressief van. Voor veel mensen is het het geluid van de Mistral dat hem zo bijzonder maakt. Het geluid is overal anders.

Gek van het geluid

We ontmoeten Provençalen die vertellen dat de Mistral mensen gek maakt, wat aan het geluid te wijten is. Hij kan flink kabaal maken, mensen het gevoel geven dat hun huis langzaam wordt afgebroken. Die kracht kan mensen angst aanjagen, maar hij heeft door de jaren heen ook geïnspireerd. Bijvoorbeeld in de schilderijen die Van Gogh maakte is de Mistral nadrukkelijk aanwezig. Hij moest zijn schildersezel met stenen in de grond slaan om te voorkomen dat de hele boel zou wegwaaien, maar hij was vastberaden om buiten te blijven schilderen.

Naar de Camargue

De Mistral raast door het Rhônedal en komt uiteindelijk uit in de delta van de Camargue. In dat moerasgebied is alles vlak en heeft de wind vrij spel. Ze fokken er stieren, die met zijn allen naast elkaar gaan staan wanneer het waait, hun hoorns in de richting van de wind. Wat de mensen daar doen om zich ertegen te beschermen, vragen we op een ranch in de Camargue. ‘Niets. Ik ben hier geboren. Hij is er gewoon, de wind.’ Aan de ingang van de ranch staan twee houten telefoonpalen. ‘Die zijn voor de sier,’ legt de eigenaar ons uit, ‘alle kabels liggen hier ondergronds, anders houdt dat geen stand. Maar ik vond ze wel leuk die palen, een beetje western.’

De Mistral raast over de Camargue richting de Middellandse Zee. Eenmaal op zee accelereert hij en maakt hij het onmogelijk voor zeilboten om het water op te gaan. Als je er op het strand staat, begin je te begrijpen waarom de Provençalen zo trots zijn op deze wind. Waarmee, zij wél, kunnen leven. Zijn kracht en snelheid maken dat je je bescheiden voelt

Waar komt die naam vandaan?

De Romeinen waren de eersten die de extreme wind een eigen naam toekenden: magistralis. Staat voor meesterlijk. Maar allicht bedoelden ze eerder iets van heersend. Hoe dan ook: magistralis werd in de loop der tijden verbasterd tot ‘mistrau’ in het Provençaals en ‘maestrate’ in het Corsicaans. Daarna was het nog maar één stap naar ‘mistral’.