De cultuur van Marseille

Uitbundig enthousiaste mail op de elektronische deurmat! Een invitatie voor een persconferentie in verband met ´Marseille-Provence 2013, culturele hoofdstad van Europa 2013´.
Eerlijk gezegd vind ik dat hele culturele-hoofdstadgedoe een beetje belachelijk. Meer een subsidie slurpend ‘dingetje’ dat de Eurofieltjes in Brussel weer even van de straat houdt. Beetje vroeg, dacht ik ook nog, maar de nieuwsgierigheid was gewekt.
Marseille is een kilometertje of honderd bij mij vandaan, dus echt regelmatig ga ik er niet heen. Ik ben hoe dan ook niet zo van de grote steden. En er zijn beslist Marseillaanse wijken waar ik per definitie niet kom, maar die heb je in elke grote (haven)stad. In het Quartier du Vieux Port rond de oude haven, en in de straatjes rond La Vieille Charité -het voormalige armenhuis- met tal van restaurantjes, en winkeltjes, kom ik echter graag, als ik toch in de buurt ben. Voor cultuurminnaars zijn er genoeg attracties, zoals het Musée d’Histoire (Square Belsunce, Centre Bourse), het Musée de la Mode (11 Bld La Canebière) en L’Arsenal (25, cours d’Estienne d’Orves), waar in een perfect gerestaureerd complex diverse galerieën, een uitgeverij, een boekhandel en een antiquariaat gevestigd zijn. Hier werden trouwens ooit slaven verhandeld en wapens opgeslagen. Nu is er een theesalon en een prima restaurant gevestigd (Les Arcenaulx). En er zijn nu dus nieuwe culturele trefpunten als Le Hangar J1 (bij de haven) en het Muceum (met een ‘c’ dus) het museum voor Europese en Middellandse Zee-culturen).
Het centrum van Marseille wordt gedomineerd door de imposante Boulevard La Canebière, vernoemd naar de weg die vroeger naar de hennepvelden net buiten de stad leidde. Geen geestverruimende middelen overigens, maar gewoon voor de productie van touw, kleding en dergelijke. Tegenwoordig is La Canebière dé winkelboulevard van de stad.
Maar Marseille als Europese culturele hoofdstad? Ik vind het geen voor de hand liggende keus. Noem het een vooroordeel, maar volgens mij is Marseille (875.000 inwoners, de agglomeratie meegerekend 1,4 miljoen) geen ´Europese´ stad. Nooit geweest ook, al is het de tweede stad van Frankrijk. Het is vooral de multiculti-inbreng vanuit het Mediterrane bekken, uit de departementen overzee (outre mer) en uit de voormalige koloniën dat een kosmopolitische smeltkroeg van de stad heeft gemaakt. Niet alleen in cultureel opzicht spannend, maar met noordelijk Europa heeft het weinig te maken.
Dat weten de organisatoren van ´Marseille-Provence 2013´ zelf ook. Tijdens de persconferentie werd ik vooral geattendeerd op de expositie ´2031: En Méditerranée, Nos Futures´. Over de toekomst van 22 Middellandse Zee-naties met 147 miljoen inwoners. Tja.
En omdat Brussel blijkbaar ook wel snapt dat Marseille geen rolmodel is, werd er voor de zekerheid ook een aantal steden in de buurt bij de manifestatie betrokken die in elk geval bij toeristen iets aan sprekender zijn. Dan praat je over Aix-en-Provence, Arles, Aubagne, Gardanne, Istres, Martigues en Salon-de-Provence. Alles bij elkaar gaan we zo’n 400 voorstellingen, exposities, concerten, festivals en aanverwant tegemoet. Kijk hier en ga door naar ´programme´ voor de hele reutel.
Maar toch, het blijft wringen.
Ook al is Marseille de laatste jaren ´opgeknapt´ met nieuwe architectuur, musea en dergelijke, met het oog op dat culturele hoofdstad-gedoe. En in het beste eethuis van de stad, het driesterrenrestaurant Le Petit Nice, betaal je -alvast vooruitlopend op de festiviteiten- € 90 voor een lunchmenu.
Maar even voorbij de toeristische ´Vieux Port´ beland je nog steeds in de armoedige ´tristesse´ van de banlieu’s en de ´banques alimentaires´, de voedselbanken. Ook ´cultuur´, zullen we maar zeggen.
Net als de misdaadcultuur die onlosmakelijk met de stad verbonden is. Wat dat betreft is Marseille binnen Europa wel degelijk ´hoofdstad´, als de gevaarlijkste stad van Zuid-Europa. Dit jaar alweer iets van 19 afrekeningen met dodelijke afloop in het criminele circuit; het gaat om de macht in de drugswereld.
En dan nu weer de affaire BAC, de Brigade Anti-Criminalité, die geacht werd de misdaad in het noorden van de stad te bestrijden. Maar die er nu van verdacht wordt handjeklap te hebben gespeeld met de Marseillaanse drugsbendes. Bij huiszoekingen en in de ´lockers´ op het politiebureau zijn grote sommen geld, drugs, diamanten en smokkelsigaretten gevonden. Inmiddels zijn er dertig arrestaties verricht, en is de BAC-eenheid van Marseille opgeheven.
Dat kan dus nog een spannend cultureel jaartje worden, dat 2013.

Meer Marseille op de zeer informatieve site Het Hurktoilet.