Het is bijna 8 uur, Matour ontwaakt. Scholieren van buiten het dorp worden door hun ouders bij de bushalte afgezet. Geluiden van de dag en het is marktdag!
Mijn wandeling van zo’n 3 kilometer vanuit het vakantieverblijf gaat louter heuvelafwaarts, maar de warme ochtendtemperatuur heeft, in combinatie met de lichamelijke inspanning, zijn werk gedaan. Vandaag is de temperatuur Zuid-Frans.
Het luie zweet, dat na lange kantoordagen in crisistijd eindelijk de kans krijgt om uit de kast te komen, parelt op mijn voorhoofd. Tijdens het uitpuffen op een muurtje en het overzien van de markt, beslaat zelfs de bril ervan. Maar door de zweetmist heen meen ik toch echt flessen wijn en een barrique te zien staan. Ik kwam naar het dorp voor een krakend verse baguette, maar die kan wachten. Ik volg mijn gevoel en zesde wijnzintuig: erop af!
De ‘naaibus’ en de wijnboer
De markt is niet groot: 3 groentekramen, 2 kaasboertjes, een bus vol gedateerde, maar onverslijtbare herenkleding, de ambachtelijke bakker uit een buurdorp. Een kwekerij heeft op het pleintje voor de kerk vrolijke tuinbloeiers uitgestald. Opmerkelijk (dit heb ik in ieder geval nog nooit gezien op een markt) is ‘de naaibus’, waarin een kloeke Franse coupeuse de naaimachine laat snorren op het verstelwerk dat ze krijgt aangeleverd.
En ja hoor, wanneer ik dichterbij kom, zie ik het toch echt goed: er is een wijnboer uit de Mâconnais. Uit het deel van de Mâconnais waar wél wijnstokken zijn aangeplant. Matour is het ‘petit Suisse’ van de Mâconnais. De heuvels zijn bebost en strekken tot bijna 800 meter hoogte. Geen druiven dus, hier grazen alleen de beroemde Charolais-runderen, scharrelen geiten die melk leveren voor smakelijke kaasjes en wiegt het graan ritmisch mee op de wind. De Mâconnais is een streek met verrassend goede wijnen voor een schappelijke prijs. Bovendien is het zalig om er rond te toeren, in de auto, op de fiets of te voet. Overal kom je romaanse kerken, kastelen en boerenhoeven tegen. Ga je fietsen of wandelen, dan is een aardige conditie wel een vereiste: de heuvels zijn er stevig!
‘Hier begint Zuid-Frankrijk voor mij’
Voor wijnstokken moet je wat meer naar het oosten reizen, richting de vallei van de Saône. De Mâconnais, de meest zuidelijke wijnregio van de Bourgogne, strekt zich uit over een lengte van 35 km tussen Sennecey-le-Grand en Saint-Vérand. Zo’n 10 km breed en wordt begrensd door twee valleien: die van de Grosne (in het westen) en die van de Saône (in het oosten). Ruim 90 procent van de productie in de Mâconnais is ‘wit’.
Dat is opmerkelijk. Immers, deze wijnregio ligt ingeklemd tussen de overwegend ‘rode’ gebieden Côte Chalonnaise en Beaujolais.
Het noordelijkste deel, ten zuidwesten van Tournus, is een opeenvolging van beboste heuveltoppen en kleine valleien. Verder naar het zuiden maken de heuvels plaats voor een grandioos landschap, gedomineerd door monumentale rotsen, waaronder die van Vergisson en Solutré. Hier bereikt het kalksteen in de bodem de oppervlakte en steekt er bij deze rotsen zelfs boven uit!
In dit zuidelijke stukje Bourgogne is de gemiddelde dagtemperatuur hoger en zie je planten en bloemen die horen bij de Méditerranée. Ik keur het goed: hier begint Zuid-Frankrijk voor mij!
‘Voulez-vous goûter’?
Terug naar de markt, naar de proeftafel in de nog piepjonge ochtend. “Voulez-vous goûter? La plupart des gens n’en veulent pas!”
“Mais oui!”
Ik pas blijkbaar niet in het hokje van ‘de meeste mensen’ en deins inmiddels niet meer terug voor een glas wijn, ook al is het ante meridium. Tijdens de vinologenopleiding stonden er tijdens de ochtendlessen 12 glazen wijn klaar en volgde er na de lunch nog minimaal een zelfde aantal. Bovendien werkt ons proefapparaat het beste in de ochtenduren. Ik stem uiteraard toe, hoewel ik, op een kopje thee na, nog niets in de maag heb…
De kraam en het wijndomein du Grison uit Blanot worden vandaag verdedigd door twee dames, moeder en (zo schat ik het in) dochter. Ze vinden het geweldig dat ze op dit vroege tijdstip sowieso al een levende ziel hebben die geïnteresseerd is. Natuurlijk speelt ook mee dat ‘de markt’ weer mag na de lange confinement in Frankrijk en dat ook heel voorzichtig de toeristen zich weer laten zien. Reden genoeg voor producenten om te proberen iets van de voorraad in de overvolle kelders en wijnopslagen te verkopen. Dus mag de koelbox open en komen er drie witte wijnen op de markttafel.
Een typisch bourgondische druif
Evenals in de noordelijke Bourgogne, regeert in de Mâconnais qua witte wijnen, het druivenras chardonnay (80% van de aanplant). Een bijrol speelt het ras aligoté, een onbekende maar typisch bourgondische druif die veelal een wat droge en vooral zure wijn opleverde. Bijna iedere wijnboer heeft wel een bescheiden aantal stokken staan. In het verleden werd er een scheutje crème de cassis aan toegevoegd, om de wijn enigszins drinkbaar te maken.
Het imago van aligoté is echter wat aan het veranderen, ook omdat beroemde producenten in het gebied het voortouw genomen hebben om in te zetten op kwaliteitsverbetering. Ik proefde daar op de markt in het holst van de ochtend de AOC Bourgone Aligoté 2019 die zelfs op de nuchtere maag wel meevalt. Een aangename florale geur, niet de geur van natte zwembroekjes, die ik tijdens de vinologenopleiding als ezelsbruggetje paraat had om aligoté te herkennen. Deze wijn smaakt prettig naar rijp wit fruit, heeft mooie zuren en is in balans. Ik laat de wijnboerin weten dat deze aligoté geen ‘kir’ hoeft te worden. Het is een bescheiden en eenvoudige, maar goed gemaakte wijn, zuiver en lichtvoetig. Beslist niet schraal, wel mooi droog. Een uitstekende begeleider bij gegrilde vis!
Makkelijk drinkbaar, niet heel spannend
De dames op de markt lieten we vervolgens de AOC Mâcon-Villages 2019 proeven. Dit is de grootste Mâcon-appelation. Tachtig dorpen binnen het departement Saône-et-Loire mogen deze appellation voeren, rode Mâcon-Villages bestaat niet, de appelation geldt alleen voor witte wijn. Deze Mâcon-Villages van Domaine du Grison geurde subtiel naar lentebloemen, citrus en peer. Een keurige wijn, toegankelijk en makkelijk drinkbaar, niet heel spannend. Hij past goed bij zeevruchten, vis, romig gevogelte en geitenkaas uit de regio.
En ja hoor, ik moest nog meer proeven, de AOC Mâcon-Péronne 2019.
Er zijn 27 gemeenten die vallen onder de appelation Mâcon met een toevoeging van een gemeentenaam. Domaine du Grison is gevestigd in Blanot, maar de schoonfamilie van de wijnboer heeft ook wijngaarden in de gemeente Péronne, zodat ze ook wijn onder de appelation Mâcon-Péronne kunnen produceren.
De Mâcon-Péronne is de mooiste wijn van het ochtendtrio. Een prachtige goudgele kleur schittert in het glas. Fijne geur van rijp wit zomerfruit, meer bloemig dan fruitig, met een zuidelijke hint van rotsachtig kreupelhout.
Ooit de wijnschuur van de Bourgogne
Het terroir van de wijngaarden in de gemeente Péronne (de wijngaarden liggen op zonnige kalkstenen heuvels en worden beschermd tegen koudere noordenwind door de beboste heuvels) drukt positief zijn stempel op deze wijn. Een combinatie van levendigheid en mineraliteit met vlezigheid en rondeur, zonder log te zijn. Geen enkel bezwaar om te drinken als aperitief. Sterker nog, in de vroege ochtend komt deze wijn zeer overtuigend binnen. Een glansrol zal de wijn echter spelen bij schaaldieren, vis, wit vlees of een gerecht met geitenkaas.
De Mâconnais was lange tijd de streek van de ‘anonieme’ Bourgognes. Oneerbiedig gezegd, de wijnschuur van de Bourgogne, waar wijn werd geproduceerd door coöperaties en werd verhandeld door handelshuizen. Kwaliteit speelde een ondergeschikte rol, waardoor witte wijnen veelal schraal en onevenwichtig waren. Dit is de laatste jaren sterk veranderd. De coopératives maken betere wijn en veel wijnbouwers gingen voor zichzelf produceren.
De heuvel weer op
Wát een leuk begin van de dag! Ik maak mijn ronde over de markt af en uiteraard kan ik het niet laten om zalige kersen te kopen bij een van de groentestalletjes. En verse doperwtjes. De dorpsslager snijdt ‘van de haak’ een stuk charolais-vlees af voor de daube die ik wil gaan maken. En verdeelt het voor mij in ‘daubeporties’, de schat. Met een knipoog erbij en de toevoeging dat het vleesmes in het vakantiehuis vast niet zo goed is als zijn vlijmscherpe slagersmes. Kijk, dit is waarom ik zo graag in (Zuid-)Frankrijk kom. De rugzak heeft zelfs nog plaats voor het beoogde doel van de wandeling: een krakend verse baguette. En dan gaat het weer heuvelopwaarts. De zon brandt al onbarmhartig, mijn wangen gloeien en zijn rozig van de wijn. Terug met brood en een goed verhaal kunnen we eindelijk ontbijten.
Margôt van Slooten-Preng is vinoloog, met een passie voor de Provence. Je kunt haar volgen op haar blog ‘Tussen Noordzee en Méditerranée’ https://margotvanslooten.com
Op Kijk, Zuid-Frankrijk! vertelt ze over wijn en over haar belevenissen.
Gek genoeg heb ik niets met de rode Mâcon, terwijl ik gek ben op de zuiderburen de Beaujolais. En witte Mâcon vind ik al gauw te log, ik ben meer van het ‘frisse’ zoals een Mâcon-Igé. Goede, maar die is lastig te vinden, Aligoté is ook heel smakelijk. Maar de meeste Aligoté is alleen maar drinkbaar in een Kir, waar dan op zich ook weer niks mee mis is. Bij mij ‘om de hoek’ wordt de jonge appellation Bourgogne Vézelay gemaakt, erg lekker!