Door Raoul Duchemin –

 

Qua internationale reputatie doen ze niet veel voor elkaar onder, de ‘eaux-de-vie’ armagnac en cognac. Maar de ware liefhebber proeft de verschillen. Die voortvloeien uit hun geboortegrond, hun druif-gebonden schepping en hun behandeling voor ze via de fles hun eindbestemming in je glas bereiken.

Als de vraag luidt wie de winnaar is, dan zou je kunnen zeggen: armagnac natuurlijk! Want die doet al veel langer mee dan cognac. Een tweede palmares voor de hoogbejaarde is zijn exclusiviteit. Onder meer met dank aan de betrokken druiven. Moeten we de Ugni-Blanc alvast in de spotlights zetten. Maar als armagnac dan al met 2-0 voorstaat… Als het over de commercie gaat, trekt cognac een lange neus. Er wordt wereldwijd veel meer cognac dan armagnac verkocht. Heeft vooral te maken met het verschil in aanbod. Maar ook met de Nederlanders die cognac in de zeventiende eeuw min of meer per ongeluk internationaal lanceerden.

Het scheelt maar 300 kilometer

Hoe zit dat dan?

Nou, dit gaat over het zuidwesten van Frankrijk. Naar de strenge Franse wetgeving met betrekking tot regionale identiteit van producten mag armagnac  (onder die naam) alleen gemaakt worden in een overzichtelijke driehoek van 15.00 hectare groot, verspreid over drie departementen, Le Gers, Les Landes en Lot-et-Garonne. Dan heb je het over de eigen AOC (Apellation d’Origine Controlée), een streng kwaliteitskeurmerk. En dan zo’n 300 kilometer verderop, iets noordelijker, is er het cognacgebied.

Zou je denken: nou én?

Het punt is dat er – naar men zegt – zo’n 300 miljoen jaar geleden een zee was tussen de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee. Met nog altijd consequenties voor de bodemgesteldheid in de diverse contreien. In het armagnacgebied is de grond zanderiger en vochtiger, in de omgeving van Cognac zit er meer kalk in de grond. Er spelen ook klimaatverschillen. De afstand tussen de beide gebieden is niet zo groot, maar je hebt er te maken met ‘micro’- klimaten. Bij Cognac is het druivenleven over het algemeen zwaarder. Maar ja, er is ook die Franse boerenwijsheid: ‘hoe meer een wijngaard lijdt, des te beter de wijn’.

Amper drinkbare witte wijn

Moeten we het heel even hebben over de Ugni-Blanc druif. Die staat aan de basis van 97% van de cognac, bij de armagnac komt hij niet verder dan – gemiddeld – 55%. Daarnaast doet armagnac in druiven als de Folle Blance, de Colombard en de Baco 22A. Zal wel. De witte wijn die je in de cognac-streek na de druivenpluk overhoudt, is amper drinkbaar. Die in de armagnac-regio wel, althans zo’n beetje. Dankzij die mengelmoes van druiven.

Een gouden idee van Nederlanders

Slaan we het geschiedenisboekje open. Je had destijds (17^e eeuw) Nederlandse zeevaarders die de haven van Bordeaux aandeden. Ze lustten wel een glaasje wijn. Maar eenmaal terug in eigen land viel de smaak ervan tegen. Hoor je nu ook wel van toeristen die in Frankrijk wijn inslaan en die thuis oordelen: smaakt toch anders dan gedacht. Iemand moet ooit bedacht hebben: als we die wijn nou eens destilleren? Misschien langer ‘houdbaar’? Het begin van wat nu cognac heet en de facto gewoon brandewijn is. ‘Brandy’, in de wereldtaal. Hoe dan ook, het waren de Nederlanders die de wijnboeren ter hoogte van wat nu Cognac heet aan een gouden idee hielpen.

Eén of twee keer destilleren

Even technisch: het grote verschil tussen cognac en armagnac is de tweede destillatie. Bij cognac twee keer, bij armagnac één keer. Dat maakt voor de smaak nogal wat uit, maar beide dranken groeien op in eikenhouten vaten. Hoe langer hoe beter, is ongeveer de regel.

Over regels gesproken: armagnac moet uit het aangewezen gebied komen en vóór 31 maart van het jaar na de druivenoogst gedestilleerd worden. Cognac heeft – ook vanwege het ruimere ‘erkende’ gebied – iets meer speelruimte. Maar voor beide top-digestieven geldt dat er zwaar gecontroleerd wordt of de regels qua productie en zelfs etikettering in acht worden genomen. De Franse overheid is uiterst voorzichtig met exquise drank waarmee het land zich nadrukkelijk onderscheidt.

Een eigenaardig economisch feit

Enfin, de vraag was: wie wint? Ik kies voor armagnac, niet exclusief om kwalitatieve redenen. Twee keer top, hoe kun je kiezen tussen Messi en Ronaldo? Maar het is een eigenaardig economisch feit dat je voor armagnac meestal iets minder diep in de buidel hoeft te tasten dan voor cognac. Hoe kan dat? In aanmerking genomen dat er minder armagnac dan cognac geproduceerd wordt? Marketing?

Ik pleit voor armagnac. Ook omdat je er sterrenrestaurants vaak sublieme schotels mee ziet creëren.

Altijd nog even naar Auch

Als ik in de buurt ben, ga ik steevast even naar Auch (Gers). Best een aardige, oude stad, met z’n ‘Tour d’Armagnac’, een vroegere bajes, wel 370 traptreden op. En altijd indruk maakt de kathedraal Sainte-Marie, uit de 15^e-16^e eeuw. Maar ik ga gewoon naar de Place de la Libération waar je prima kunt eten. Ik kom dan graag in de klassieke La Grande Salle, maar de brasserie Le Daroles is ook niet verkeerd. Of als het weer oké is: het grote terras van Jeff Envoie du Bois.