“Wat of ik wist van de mistral”, vroeg het verrassende mailtje dat ik kreeg van twee studentes van de Nederlandse Filmacademie. Ze waren bezig met een afstudeerdocumentaire. Het moest vooral gaan over wat die wind doet met mensen, ze hadden gehoord dat je er zelfs gek van kon worden. Nou, daar wilde ik best wat over vertellen. En zo kwam het dat ik vanmiddag aan tafel schoof voor een lunch in Tourtour ‘le village dans le ciel’, berucht om de geselende mistral die daar rond raast, en die het vandaag vanzelfsprekend liet afweten. “Doet ie anders nooit hoor”, vergoeilijkte vriend en collega Marcel, die er gewoond heeft en min of meer voor de mistral op de vlucht is geslagen. Ook hij had er heel wat over te vertellen.
Het werd een intrigerend gesprek. Niet alleen over die mistral, maar ook over wat twee Hollandse studentes beweegt om uitgerekend over die hier zo gehate wind een film te maken. Hannah, de regisseur, “was de mistral tegengekomen” zoals ze het zelf uitdrukte, toen ze hier in de buurt op vakantie was en erdoor gefascineerd raakte.
Daar kan ik me iets bij voorstellen. Wie ooit een serieuze mistral heeft meegemaakt weet dat het om een ongeëvenaard fenomeen gaat: die wind wordt hier – en dan met name op het platteland waar ik woon – inderdaad als gekmakend gezien. Uit eigen ervaring kan ik dat alleen maar beamen. Een dagje of wat is best uit te houden, maar als die wind stormachtig wordt en soms wel wekenlang aanhoudt, doet dat iets met je.
Om te beginnen voel je die mistral al dagen tevoren aankomen. Daar heb je geen weerbericht voor nodig, je merkt dat er ‘iets’ in de lucht hangt, een beetje onheilspellend, een beetje dreigend. Je merkt het aan de mensen op het dorp: ze krijgen iets onrustigs over zich en dat is best bijzonder voor de doorgaans zo doodgemoedereerde Provençaal. In het begin, als de wind pas begint te waaien, is die gemoedelijkheid nog niet weg, er wordt in de kroeg gezamenlijk geklaagd bij een vers glaasje rood of pastis. Er komen wat anekdotes voorbij, en we nemen er nog eentje. Maar naarmate de wind langer waait slaat de stemming om, wordt grimmiger: de lol is eraf, er worden hooguit nog schades vergeleken en iedereen vindt dat het nou wel een keertje mag ophouden. Duurt het nóg langer, dan lopen spanning en irritatie op en is de kans groot dat men elkaar om het minste of geringste in de haren vliegt. Er zijn tijdens een langdurige mistral vetes ontstaan die al jaren voortduren, om niets! Er hebben mensen zelfmoord gepleegd omdat ze dat geraas en getier van de wind niet meer konden verdragen, dus ja: de mistral maakt gek.
Het is ook niet zomaar een wind of een storm, het is een oerkracht. Die soms langzaam aanloeit, om het huis sluipt, een plaagstoot uitdeelt, zich weer terugtrekt, om daarna keihard uit te halen met een orkaanachtige woede-uitbarsting van puur natuurgeweld, niets ontziend destructief; de schade van een stevige mistral kan enorm zijn, er vallen regelmatig doden bij. Logisch dat de mistral wordt gevreesd en dat er legenden rond zijn ontstaan. Ik heb het vroeger nooit willen geloven, van een serieuze storm in Nederland raakte ik nooit in de war, je zette gewoon je zuidwester op. Maar nu ik hier een jaartje of 27 rondhang weet ik uit eigen ervaring dat een stevige en langdurige mistral iets met je gemoedstoestand doet, ook als je er nuchter tegenover staat. Het is een ongrijpbaar en onverklaarbaar fenomeen, maar wel eentje waar je niet omheen kunt.
Helpt er iets tegen ‘la folie du mistral’? Hangt er een beetje vanaf. Verstandige Provençalen zorgen in elk geval dat de wind weinig schade kan aanrichten (losse buitenspullen in de schuur, deuren en luiken vast, dakpannen gecontroleerd enz.) en verder verschans je je thuis of in de kroeg. Maar als de bovengrondse elektriciteitsleidingen tegen elkaar beginnen te klapperen en de stroom uitvalt, als je schotelantenne uit het lood slaat, als geen enkele telefoonverbinding het meer doet, de elektronische kassa van de cave niet meer werkt, de elektroschuifdeur van de tabac potdicht blijft en je dus je broodnodige dampertje moet missen en je lottobriefje niet meer kunt invullen, als er geen aanvoer meer is van verse baguettes bij de boulangerie, tja, dan word je depressief en licht ontvlambaar. Doe je eigenlijk niks tegen, het is cumulatief: hoe langer de mistral duurt, des te erger het wordt. Dat is de fase waarin ik het dorp begin te mijden. Ik verberg me thuis en zoek het in troosteten (ik kook niet voor niks op gas en stook op hout), een mooi glaasje, de openhaard aan en de luiken dicht. Zonder stroom valt er niks te werken, is er geen internet en tv. Dus kaarsjes aan en een goed boek erbij. We overleven het wel weer.
Maar ik verkeer in een luxepositie. Als je als wijn- of andere boer een oogst moet binnenhalen die misschien wel niet binnen te halen valt, als je als bouwvakker een steiger op moet met het risico er vanaf geblazen te worden, als je als épicerist de voorraden kan afschrijven omdat er geen stroom meer is voor de koeling, dan vrees je die mistral en word je alleen al gek bij de gedachte eraan.
M’n ‘sympa’ disgenotes hadden het begrepen. En die documentaire, die wordt wel wat.
Andersom heb ik trouwens ook geboeid naar de verhalen van regisseuse Hannah en producente Hester geluisterd. Ik kom bijna nooit Nederlandse studenten tegen en ik moet zeggen, ik viel van de ene verbazing in de andere. Op de terugweg dacht ik: Nederland is toch wel heel ver weggewaaid. Het zal de mistral wel wezen.
Dit bericht delen op:
De trailer roept om meer ….
Hier schuil ik alleen voor de kou.
En een gekmakende wind ontloop ik liever,
27 jaar woon je nu daar.
En nog steeds niet gek geworden?
Kun je vertellen wanneer de film in premiere gaat.
En heb iij ook nog een rol in het geheel gekregen?
Kouwelijke, maar ook stille groet,
Nou Rob, die film komt er wel, waarschijnlijk ergens halverwege volgend jaar. En nee, ik ben niet gek geworden, dat was ik al wel. Een beetje ;-]
Heel fijn stukje, dankje Renée!
Merci Micheline!